De Twiskemolen is een monumentale windmolen gecombineerd met een elektrisch gemaal dat de 650 ha grote Twiskepolder bemaalt. Onder de vele typen oude windmolens in Nederland is de Twiskemolen een achtkantige rietgedekte binnenkruier. De molen staat sinds 1975 op zijn huidige plaats, op de grens tussen de gemeenten Landsmeer en Oostzaan.

De Twiskemolen is als één van de weinige poldermolens in Nederland nog echt in bedrijf. De molenaar probeert zoveel mogelijk (op vrijwillige basis) met de wind het polderwater van de Twiskepolder op peil te houden. De molen brengt d.m.v. een vijzel het water tussen de *20 en 60 m³ per minuut anderhalve meter omhoog naar de andere kant van de dijk. Via de Zuidwestplas (= de boezem) komt het verplaatste water via het Noordzeekanaal uiteindelijk in zee terecht.

Als er te weinig of teveel wind is, kan de grote vijzel ook met een motor elektrisch worden aangedreven. Het gemaal met onderdelen als de voor- en achterloop, de grote vijzel (met een diameter van 180 cm!) en de motoraandrijving zijn eigendom van en in beheer bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (=HHNK).

Het HHNK bepaalt de diverse peilniveau’s in de Twiskepolder, maar voor de molenaar is alleen van belang om het vastgelegde peil van het water ten noorden van de molen (De Kleine Braak genaamd) in de gaten te houden. Het vastgelegde peil in De Kleine Braak is 2.90 meter onder N.A.P. (=Normaal Amsterdams Peil). Een speling van 5 cm onder en boven het vastgelegde peil is acceptabel. Alle waterniveau’s in de 650 ha Twiskepolder voeren hun water af richting De Kleine Braak.

De Twiskepolder is geheel afgesloten van omringende gebieden en krijgt hierdoor geen ander water binnen dan alleen via neerslag. De waterkwaliteit in de polder is dan ook zeer goed te noemen. Mede daarom heeft de Twiskepolder een Natura 2000-status.

De molen is als rijksmonument in eigendom en beheer bij Recreatieschap Het Twiske-Waterland. De molen wordt bewoond door molenaar Marcel Koop en zijn vrouw Marijke Koop-Brouwer. Het molenaarsgezin huurt de woning van het recreatieschap. Direct rond de molen beheert het molenaarsgezin 1600 m2 grond met daarop onder andere een moestuin, erf, boomgaard, schuur, geitenwei en –stal. Het erf van 1600 m2 en de molen word beheert als zijnde cultureel erfgoed.

De monumentale molen is op zijn plek niet perse noodzakelijk. Het gemaal onder de molen zou de polder geheel automatisch kunnen bemalen. Toch heeft recreatieschap Twiske-Waterland begin jaren 80 ervoor gekozen een molen aan te kopen en deze te plaatsen bovenop het elektrisch gemaal om hiermee het gebied een bepaalde meerwaarde te geven. De recreant geniet van de natuur in Het Twiske. De molen is afgelopen decennia een vertrouwd ankerpunt geworden voor de recreant tijdens hun wandelingen, fietstochten, hardlooprondjes, mountainbikeparcours, paardentochten en skate-routes.

Meer informatie: website Twiske-Waterland